Epika rycerska

Epika rycerska pojawia się w X/XI w. Jej najstarszy gatunek to „chanson de geste”(nazwa francuska)- pieśni o czynach
Według niektórych epika rycerska wywodzi się z opowieści ludowych, inni natomiast wiążą jej rodowód ze starymi pieśniami rodowymi(utwory krótkie- zachęta, pobudka do boju).Zawiera ona mnóstwo epizodów. Nastrój jest bliski pieśniom rodowym. Ma krwawy charakter i nacechowana jest brutalnością.
„Chanson de geste”(materia francuska) skupia się na przeszłości sięgając do czasów Karola Wielkiego.
Przedstawia społeczeństwo feudalne, a także ideologie tamtejszych czasów oraz ideał chrześcijańskiego rycerza, który walczył w imię wiary i zmagał się z poganami(walka dobra ze złem). Utwory wykonywane były przez zawodowego pieśniarza. Chanson de geste był podzielony na lassie-y(rodzaj strof-długie i obszerne), a w każdej lassie-ie był inny asonans (współbrzmienie samogłosek). W XII w. pojawia się w nim rym, a w XV w. zaczynają się przeróbki na prozę.
W XII i XIII w następuje rozkwit epiki rycerskiej. Pojawiają się 3 cykle „chanson de geste”:
· Cykl królewski (bohaterem jest Karol Wielki)- cykl Karola Wielkiego:
- „Pieśń o Ronaldzie”
- „Pielgrzymka Karola Wielkiego”
- „Berta o wielkich stopach.”- utwór o osobie związanej z Karolem Wielkim
· Cykl Wilhelma Orane
· Cykl czterech synów Aymona

Materia „chanson de geste” jest historia. Na przełomie XII i XIII żył Jean Bode, który analizując epikę podzielił ją ze względu na wątki tych opowieści. Kiedy Francja stopniowo popadła w rozdrobnienie feudalne zatęskniono za spójną całością(za czasów Karola Wielkiego). Świat, który przedstawił Jean Bode jest to świat twardy, nieprzyjemny,a uczucia mają charakter ostry. Nie ma stanów pośrednich. Liczy się honor, lojalność, wierność, wartości religijne, a także kodeks rycerski. Rycerz jest gotów poświęcić swoje życie za króla i wiarę. Taki człowiek żyje w męskiej rzeczywistości, w której liczy się przyjaźń, wierność jak również walka w jakimś celu, bądź niekiedy traktowana jako sport. Najważniejszym środkiem stosowanym przez Jeana Bode-a jest kontrast-dwa światy: chrześcijanie i muzułmanie; bohaterowie oraz sytuacje: dobro i zło.
Kolejnym gatunkiem był romans rycerski. Romans wywodzi się od Roman i oznacza powieść. Początkowo oznaczała wszystko co zaczęto pisać w języku potocznym, z czasem jednak oznaczał rodzaj gatunkowy. Pierwsze teksty przypisuje się na II połowę XII w. Jest produktem innej kultury niż „chanson de geste”. Rodzi się w ścisłym związku z powstaniem kultury dworskiej. Poza toczeniem bojów rycerze mają inne cele życiowe, następuje wzrost roli kobiety w średniowieczu(pozycja symboliczna-członkinie rodziny; pozycja kulturowa- zostaje wywindowana na piedestał). Zostają wprowadzone nowe wartości: pojmowanie kategorii rycerskości jako służby także damie serca. Powstaje również kodeks miłości dwornej. Miłość ta jest pojmowana w kategorii służ by, pani jako senior, a rycerz jako wasal(prowadzi rozmaite boje w jej imię, zaspokaja jej kaprysy). Rycerze są ludźmi, w których miłość kobiety odgrywa wielką rolę.
Dwa źródła inspiracji:
„materia rzymska”:
-utwory przedstawiają historie wydarzeń rzymskich ,a antyczni bohaterowie przedstawiani są wedle wymagań średniowiecznych. Są to przemodelowane opowieści.
* tragedia klasyczna(najdawniejsze zachowane romanse rycerskie) w większości anonimowe:
a) „Romans o Tebach”
b) „Eneasz”
c) „Romans o Troii” Benedykt de Saint- More
d) “Historia Aleksandra” Alberyk z Besangson –wierszowany utwór(12 zgłoskowiec), fikcja literacka .Stanie się główną miarą epickiego wiersza. Od tytułu został nazwany Aleksandrynem
„materia bretońska” –legendy celtyckie, które inaczej niż materia rzymska miały związek z opowieściami ustnymi.

Trzy tematy:
Historia króla Artura i jego bliskich
Dzieje Tristana i Izoldy- miłość i perypetie oraz ich bliscy.
Historia św. Graala( postacie z legend arturiańskich)
*legendy arturiańskie- rzeczywiste walki celtyckich Brytanów z Saksoniami.

W Niemczech na przełomie XII i XIII w. powstaje „Pieśń o Nibelungach”. Następuje tu przemieszanie elementów historycznych z legendami. Podstawowe źródła to starogermańskie i gockie opowieści, które uległy przemieszaniu dzięki wędrującym ludziom.
Kilka cykli:
„Cykl starogocki”
„Cykl frankoński”
„Cykl burgundzki”
„Cykl hunicki”